Voorste kruisbandplastiek
Informatie over de gang van zaken rondom een voorste kruisbandoperatie
Inhoudsopgave
AVE Orthopedische Klinieken
Inleiding
Anatomie van de knie
Voorste kruisbandreconstructie
Voorste Kruisband letsel
Operatie
Eventuele complicaties
Polikliniekbezoek en vóóronderzoeken
Wat kunt u voor opname thuis regelen?
Hulpmiddelen
Fysiotherapie
Medicatie
Ontharing
Nuchter zijn voor de operatie
Eventuele hulp na ontslag
De opname- / operatiedag
Bij binnenkomst
De operatie
Na de operatie
Antistollingsbeleid na de operatie
Hechtingen
Het ontslag
De dag van ontslag
Uw vervoer naar huis
Weer thuis
Wondverzorging
Oefeningen
Leefregels en adviezen
Spoed
Bezoek polikliniek orthopedie
Tot slot
AVE Orthopedische Klinieken
AVE Orthopedische klinieken zijn als Zelfstandig BehandelCentrum (ZBC) gespecialiseerd in de algemene orthopedische zorg. U kunt bij ons terecht met een groot aantal orthopedische problemen. Naast algemene orthopedische zorg zijn knieproblemen, artrose bij jonge en oude patiënten, kraakbeenletsels en sportblessures speciale aandachtsgebieden.
Bij AVE Orthopedische Klinieken werken orthopedisch chirurgen die veel ervaring hebben met de knieproblematiek en naar de laatste stand der techniek hun behandeling en kennis toepassen.
Inleiding
Anatomie van de knie
De knie is het gewricht tussen het bovenbeen en het onderbeen. Aan de voorzijde van de knie zit de knieschijf. In het kniegewricht worden krachten en bewegingen van het onderbeen op het bovenbeen overgebracht en vice versa. Deze krachten en bewegingen worden opgevangen en geleid door de spieren, het kapsel en de banden in en om het gewricht (kruisbanden) en de meniscus en het kraakbeen.
De (kruis)banden, het kapsel en de meniscus zorgen voor de passieve stabiliteit, de spieren zorgen voor de actieve stabiliteit. De meniscus functioneert ook als demping tussen de botten. Het kraakbeen zorgt dat de botten van onder- en bovenbeen soepel langs elkaar kunnen glijden. Het kniekapsel omsluit het hele gewricht en maakt de gewrichtsvloeistof aan die het kraakbeen smeert. Door deze vloeistof is er minder wrijving in de knie.
De (kruis)banden, het kapsel en de meniscus zorgen voor de passieve stabiliteit, de spieren zorgen voor de actieve stabiliteit. De meniscus functioneert ook als demping tussen de botten. Het kraakbeen zorgt dat de botten van onder- en bovenbeen soepel langs elkaar kunnen glijden. Het kniekapsel omsluit het hele gewricht en maakt de gewrichtsvloeistof aan die het kraakbeen smeert. Door deze vloeistof is er minder wrijving in de knie.
Voorste Kruisbandreconstructie
Voorste Kruisband Letsel
Een gescheurde voorste kruisband (voorste kruisbandruptuur) is meestal het gevolg van een sportletsel. Het komt veelvuldig voor bij zaal-, veld- en contactsporten (voetbal, hockey, handbal, korfbal) en hoog energetische sporten (skiën, motorcross). Het verdraaien van de knie wordt vaak aangegeven als oorzaak. Meestal gebeurt dit bij onverwachte momenten waarbij de spieren geen controle hebben over het been. Een voorste kruisband zorgt voor stabiliteit van de knie. Als deze kruisband scheurt, wordt de knie instabiel en kan men door de knie heen zakken. Deze instabiliteit kan zorgen voor meer schade in het gewricht en op lange termijn voor vervroegde slijtage van het gewricht.
Een gescheurde voorste kruisband (voorste kruisbandruptuur) is meestal het gevolg van een sportletsel. Het komt veelvuldig voor bij zaal-, veld- en contactsporten (voetbal, hockey, handbal, korfbal) en hoog energetische sporten (skiën, motorcross). Het verdraaien van de knie wordt vaak aangegeven als oorzaak. Meestal gebeurt dit bij onverwachte momenten waarbij de spieren geen controle hebben over het been. Een voorste kruisband zorgt voor stabiliteit van de knie. Als deze kruisband scheurt, wordt de knie instabiel en kan men door de knie heen zakken. Deze instabiliteit kan zorgen voor meer schade in het gewricht en op lange termijn voor vervroegde slijtage van het gewricht.
Operatie
Bij een kruisbandplastiek wordt gebruik gemaakt van een stukje van de pees tussen de knieschijf en het scheenbeen (de patella- of knieschijfpees) of van een tweetal pezen die onderdeel zijn van de hamstrings. De pees wordt met behulp van een schroef en twee pennetjes in de knie vastgezet op de plaats waar de oorspronkelijke voorste kruisband gelokaliseerd was. De ingreep duurt in totaal ongeveer een uur.
Eventuele complicaties
In de meeste gevallen verloopt een operatie en de revalidatieperiode zonder problemen. Toch is het voor u van belang om te weten welke complicaties er kunnen voorkomen:
- Gevoelloosheid/ doof gevoel rond het litteken: dit is geen complicatie, maar een bijkomstigheid bij een operatieve ingreep. Doordat zenuwtakjes in de huid doorgesneden worden bij het maken van de incisie in de huid die benodigd is voor het uitvoeren van de ingreep, kan gevoelloosheid van de huid ontstaan. Soms is dit tijdelijk, maar dit kan ook blijvend zijn.Infectie; om de kans hierop zo klein mogelijk te houden krijgt u antibiotica rondom de operatie en wordt er zo steriel mogelijk gewerkt.
- Trombose (bloedstolseltje) of longembolie (verstopping van het bloedvat van de long); hiertegen krijgt u antistollingsmiddelen die u volgens voorschrift moet gebruiken.
- Decubitus van hiel of stuit, ook wel doorliggen genoemd.
- Fractuur van de knieschijf, als gebruik wordt gemaakt van de knieschijfpees. In dit geval is het soms nodig een extra schroef te plaatsen. Dit komt echter zelden voor.
- Lange termijn complicatie: na verloop van tijd kan er littekenweefsel ontstaan rond de nieuwe voorste kruisband, waar u eventueel last van kan krijgen. En waardoor de knie niet gemakkelijk kan strekken. Dit kan vaak verholpen worden met een kijkoperatie. Ook dit komt zelden voor.
- Een heel enkele keer is het noodzakelijk over te stappen vanuit de procedure waarbij gebruik wordt gemaakt van de pezen van de hamstring naar de procedure waar gebruik wordt gemaakt van de knieschijfpees. Dit is noodzakelijk als uw hamstringpezen niet van zodanige kwaliteit zijn, dat hiermee uiteindelijk een goed resultaat te behalen zou zijn.
Polikliniekbezoek en vóóronderzoeken
Samen met uw orthopedisch chirurg heeft u besloten om te worden geopereerd. U heeft van de polikliniekassistent een vragenlijst gekregen, die u heeft ingevuld. Deze vragenlijst is afkomstig van de afdeling anesthesiologie van de kliniek waar u geholpen wordt. Met behulp van deze vragenlijst beoordeelt een anesthesioloog uw gezondheid en achterhaalt bijvoorbeeld ook eventuele allergieën. Als de anesthesioloog meer gegevens nodig heeft van u of het nodig vindt meer onderzoek te verrichten, zal hij, of een verpleegkundige, hierover telefonisch contact met u opnemen vooraf aan de ingreep.
Vooraf aan uw ingreep krijgt u verschillende recepten mee: voor het antistollingsbeleid, de pijnstilling en het verbandmateriaal na de ingreep. Hier komen we later in deze brochure op terug.
Wat kunt u voor opname thuis regelen?
Hulpmiddelen
Brace
Enkele dagen na de operatie zal bij u een brace worden aangemeten door de instrumentenmaker. Deze brace zal gedurende de revalidatieperiode gedragen worden. Totdat u de brace heeft, mag de knie niet belast worden.
De brace dient door de instrumentenmaker aangepast te worden als de brace te los gaat zitten. Dit gebeurt vaak als de zwelling van de knie afneemt. Hiervoor dient u een afspraak met de instrumentenmaker gemaakt te worden. Mogelijk kan dit in combinatie met een afspraak met de orthopeed in de kliniek.
Krukken
U verlaat de kliniek met twee elleboogskrukken. Wij verzoeken u deze krukken vóór opname al aan te schaffen en bij opname mee te nemen naar de kliniek waar u geopereerd wordt. De krukken kunt u huren of kopen bij thuiszorgwinkels.
Fysiotherapie
Voor fysiotherapie kunt u terecht bij de fysiotherapeut. AVE Orthopedische Klinieken werkt samen met enkele fysiotherapeuten. Zij zorgen voor het optimale resultaat nadat de ingreep heeft plaatsgevonden. Uiteraard kunt u ook een fysiotherapeut benaderen van uw eigen keuze. Het is van belang dat u vooraf aan de ingreep zelf contact opneemt met een fysiotherapeut voor de nabehandeling. De nabehandeling door de fysiotherapeut dient kort (één tot enkele dagen) na de ingreep te starten.
Starten met fysiotherapie vooraf aan de ingreep is aan te raden. Een goede conditie van de knie en omliggende spieren is een goede uitgangspositie voor deze operatieve ingreep. Wellicht is het ook handig het te doorlopen fysiotherapieprogramma voor de operatie al door te spreken met uw fysiotherapeut. Tevens is het verstandig alvast met behulp van de fysiotherapeut te leren omgaan met krukken voordat u geopereerd bent.
Medicatie
Het recept met betrekking tot het antistollingsbeleid heeft u reeds verkregen van uw orthopeed. Dit geldt ook voor de medicatie met betrekking tot de pijnstilling voor thuis. Het is verstandig deze medicatie vooraf aan de ingreep al in huis te halen.
De pijnstilling voor de eerste 24 uur wordt verzorgd door de kliniek. Pijnstilling is niet noodzakelijk, maar wordt zo nodig gebruikt. De dosering staat op de verpakking vermeld. U ontvangt ook een maagbeschermer (bv. Pantozol). Deze dient alleen eenmaal daags ingenomen te worden als u een NSAID (bv. Diclofenac/ Arcoxia) gebruikt.
De toediening van de antistollingsmiddelen staat vermeld onder 'antistollingsbeleid na de operatie'.
Als u thuis medicijnen gebruikt, neemt u deze dan mee in de originele verpakking.
Ontharing
Er dient alleen onthaard te worden als er duidelijke beharing aanwezig is op de knie. Dit geldt over het algemeen alleen voor mannen. Als dit het geval is, dient u de dag van de ingreep (of als u erg vroeg geopereerd wordt, de avond ervoor) het been vanaf 15 cm onder de knie tot 15 cm boven de knie te ontharen. Wondjes in het operatiegebied dienen voorkomen te worden in verband met infectiegevaar, dus onthaar voorzichtig.
Nuchter zijn voor uw operatie
De specifieke eisen van de anesthesioloog met betrekking tot nuchter zijn kan in enige mate verschillen per kliniek. In principe mag u de dag van de ingreep 6 uur vóór de ingreep geen vast voedsel meer tot u nemen. Wel is het toegestaan tot twee uur voor uw operatie nog heldere vloeistoffen te drinken, zoals water en thee (geen melk!). Hou het bovenstaande aan, tenzij anders vermeld wordt in een eventuele toegevoegde folder van de anesthesioloog.
Eventuele hulp na ontslag
U gaat de dag na de ingreep naar huis. Het is aan te bevelen de eerste dagen ondersteuning thuis te hebben/regelen. De aanwezigheid van een partner/familielid/vriend is aan te raden, gezien het feit dat u, zeker in de beginsituatie, minder mobiel bent.
Mocht u om een of andere reden niet in staat zijn direct naar huis te kunnen, dan is het zorghotel een mogelijke optie. U dient dit echter zelf te bekostigen en te regelen.
De opname- / operatiedag
Bij binnenkomst
Wij nemen u de dag van uw operatie op. U meldt zich op de afgesproken tijd in de kliniek. U wacht in de wachtkamer, totdat u verzocht wordt zich te melden. Op de operatieafdeling wordt u opgevangen door één van de verpleegkundigen. Als u nog vragen heeft, kunnen de vragen hier beantwoord worden.
De operatie
Eenmaal op de operatieafdeling wijst de verpleegkundige u een kamer waar u zich om kunt kleden. U krijgt een operatiejasje. Hieronder dient u alleen een onderbroek te dragen. Neem voor de zekerheid uw eigen slippers en badjas/kamerjas aan om te voorkomen dat u afkoelt en om deze eventueel na de ingreep te kunnen dragen. Uw sieraden, contactlenzen en make-up moet u verwijderen. Voorafgaand aan de operatie dient u uw blaas te ledigen. Terwijl u wacht tot u aan de beurt bent, zal de anesthesioloog langs komen om kennis met u te maken. Ook zal de operateur kort even langskomen. Vooraf aan de ingreep brengt de anesthesioloog of een anesthesiemedewerker een infuus in uw arm en dient u uiteindelijke hierdoor de narcosemiddelen en antibiotica toe.
Na de operatie
De operatie duurt ongeveer één uur. Na de operatie gaat u naar de recovery. Hier bewaken en verplegen gespecialiseerde verpleegkundigen u. Na de operatie is het normaal dat u in enige mate pijn heeft en tevens kunt u misselijk zijn van de verdoving. U krijgt hier medicijnen tegen. Het kan zijn dat u de nacht verblijft op de recovery, maar mogelijk wordt u, als u volledig bent bijgekomen, verplaatst naar een andere ruimte waar u de nacht zal doorbrengen. Na de operatie heeft u:
- een infuus in uw arm om medicijnen toe te dienen.
- een drukverband vanaf uw enkel tot halverwege het bovenbeen. Dit verband blijft in principe twee dagen zitten.
- mogelijk een zuurstofslangetje in uw neus.
Overleg met de verpleegkundige op welke wijze er na de operatie contact kan worden opgenomen met een eventueel contactpersoon. U kunt informeren bij de kliniek naar de bezoekuren.
De Orthopeed komt na de operatie nog even bij u langs om te komen vertellen hoe de operatie is verlopen.
Antistollingsbeleid na de operatie
Na het plaatsen van een voorste kruisbandplastiek is het noodzakelijk om, tot vier weken na de operatie, het bloed te verdunnen om ontstaan van trombose te voorkomen.
- Arixtra injecties: bij deze behandeling krijgt u eenmaal per dag een injectie in uw buik of bovenbeen. De verpleegkundige leert u hier zelfstandig mee om gaan en zelf te spuiten.
Hechtingen
De wond is gesloten door middel van een hechtdraad of nietjes. Ongeveer de twaalfde dag na de operatie worden ze op de polikliniek verwijderd. Als er gebruik is gemaakt van oplosbaar hechtmateriaal, dienen soms alleen de uiteinden van de draad verwijderd te worden.
Het ontslag
De dag van ontslag
De ochtend na de ingreep gaat u met ontslag.
Uw vervoer naar huis
Wij verwachten van u dat u, eventueel met behulp van familie of vrienden, uw vervoer naar huis of elders zelf regelt. Aangepast vervoer is niet nodig; u kunt in een gewone auto plaatsnemen. Als er omstandigheden zijn waardoor dit niet geregeld kan worden, dan kunnen wij een taxi voor u regelen, die u zelf dient te bekostigen.
Weer thuis
Wondverzorging
Het drukverband mag na 48 uur verwijderd worden. Het is belangrijk dat u voor en na de wondbehandeling uw handen goed wast met zeep. U kunt eventueel resten bloed verwijderen van het been. Het desinfecteren van de wond met een desinfecterend middel (betadine/jodium/chloorhexidine) en steriel gaas mag, maar is niet nodig. Als u niet desinfecteert, dient u de operatiewond zelf niet aan te raken.
Als er steristrips geplaatst zijn over de wond (witte/bruine pleisters die de wondranden goed bij elkaar houden), dient u deze te laten zitten tot deze eraf vallen. De steriele pleisters, die u door middel van het recept heeft verkregen, mag u over de operatiewond plaatsen. Het is normaal als u de pleister de eerste dagen ongeveer twee tot vier maal per dag moet verschonen vanwege lekkage van bloed/wondvocht.
Douchen mag weer na vijf dagen, tenzij de wond niet goed gesloten is. Om te kunnen douchen voor die tijd, kunt u bij de apotheek of thuiszorgwinkel een beschermhoes aanschaffen.
Oefeningen
Tot zes weken na de operatie (postoperatief) mag u niet verder buigen dan negentig graden. De eerste zes weken wordt de buiging geleidelijk geoefend tot negentig graden. Een aantal fysiotherapeuten maakt gebruik van een kniebuigapparaat of zogenoemde motorslede (CPM apparaat = continuous passive motion apparaat). U kunt het buigen ook zelf oefenen: in zit op de stoel met de voet op de grond, de voet voor en achterwaarts
schuiven, op een gladde ondergrond (drie keer daags vijftien minuten oefenen). Het trainen van de bovenbeenspieren, in zit of lig: bovenbeenspier aanspannen en
been gestrekt heffen (drie keer daags vijftien minuten oefenen). Met deze oefeningen mag u starten in het weekend na de ingreep, op geleide van de pijn.
Tijdens het rusten geen kussen onder de knie plaatsen. Dit kan het strekken later bemoeilijken.
Een dikke knie ontstaat vaak na de operatie. Dit komt door vochtophoping. Later, als u staat en loopt, kunnen het onderbeen en de voet dik worden. Dit is niet ernstig, maar wel in enige mate lastig (uw schoen kan misschien moeilijker aan). Na enige tijd verdwijnt dit vanzelf weer.
Leefregels en adviezen
Onderstaand vindt u een aantal leefregels en adviezen, die meestal in overleg met de fysiotherapeut
- U verlaat de kliniek met twee elleboogkrukken. U mag de knie pas licht belasten als de brace is aangemeten. In overleg met de fysiotherapeut kan het gebruik van de krukken langzaam afgebouwd worden.
- De eerste zes weken dient u de knie niet verder te buigen dan 90 graden.
- Fietsen: Vanaf zes weken postoperatief mag u, met de brace, starten met
- fietsen op de hometrainer. De buiging van de knie moet dan minimaal
- negentig graden zijn.
- Autorijden: De eerste zes weken mag u niet zelf autorijden. De knie buigt dan nog onvoldoende. De reactiesnelheid van uw been is nog niet optimaal. Als na zes weken de functie van de knie goed is mag u, na overleg met uw fysiotherapeut, gaan autorijden. Van de verzekering mag u pas weer autorijden als u geen krukken meer gebruikt.
Spoed
Mocht er zich in de thuissituatie na de operatie iets voordoen, met betrekking tot de ingreep, dat dringend hulp/attentie nodig heeft, dan kunt u contact opnemen met de kliniek. Deze zal contact opnemen met de juiste persoon. U krijgt in de kliniek te horen op welke wijze u contact dient op te nemen als u hulp/attentie nodig heeft in de avond/nacht of in het weekend.
Bezoek polikliniek orthopedie
De dag na de ingreep of op de dag dat de hechtingen verwijderd worden, zal een controle röntgenfoto gemaakt worden. Op de polikliniek wordt u gezien door uw orthopeed. Hier kunt u verdere vragen stellen en zal de wond beoordeeld worden.
Tot slot
Een voorste kruisbandplastiek heeft een behoorlijke revalidatieperiode. U bent enige tijd (gemiddeld een half jaar) onder behandeling bij een fysiotherapeut. Het is van belang dat u de aangemeten brace in totaal 3 maanden draagt. De tweede 6 weken is de band namelijk qua structuur iets zwakker. In deze tijd is het dus erg belangrijk dat de brace gedragen wordt. Er zijn fysiotherapeuten die de voorkeur geven aan behandeling zonder brace. Realiseert u zich dan wel dat de band de eerste 3 maanden nog zwak is.
In eerste instantie zal de gereconstrueerde voorste kruisband erg strak in het kanaal verlopen. Na enige tijd zal de band, in de meeste gevallen, weer iets minder strak komen te staan. Dit is normaal. De gereconstrueerde voorste kruisband is erg sterk, zodat u alle activiteiten na 6 maanden, in overleg met de fysiotherapeut, weer mag gaan hervatten en opbouwen, als dit mogelijk is.
Versie 2009 © L. Heerlien
